جرم جعل اسناد و مجازات آن

در مورد جرم جعل اسناد، طبق ماده ۵۲۳ قانون مجازات اسلامی، جعل و تزویر عبارتند از: ساختن نوشته یا سند، ساختن مهر یا امضای اشخاص رسمی یا غیر رسمی، خراشیدن،ت راشیدن، قلم بردن، الحاق، محو، اثبات، سیاه کردن، تقدیم یا تاخیر تاریخ سند نسبت به تاریخ حقیقی، الصاق نوشته‌ای به نوشته دیگر، بکار بردن مهر دیگری بدون اجازه صاحب آن و نظایر اینها به قصد تقلب.

درواقع جاعل یا فرد جعل کننده به قصد فریب یا ضرر رساندن به دیگران می‌خواهد دروغ را جای حقیقت عنوان کند که ممکن است به صورت جعل مهر، جعل اسناد، تمبر یا علائم تجاری شرکت‌ها، جعل شناسنامه، جعل کارت ملی و… باشد. به همین دلیل در این مقاله به بررسی انواع جعل و مرجع قضایی صالح برای رسیدگی به آن می‌پردازیم. با بخش حقوقی مجله دلتا همراه باشید.

انواع جرم جعل

انواع جرم جعل به دو دسته تقسیم می شود که عبارتند از: جعل مادی و جعل معنوی

جعل مادی اینگونه به وقوع می‌پیوندد که فرد جاعل با یک عمل مادی یا فیزیکی، تغییراتی در آن ایجاد می‌کند. به عنوان مثال: جاعل با تراش دادن یا برش دادن سند، سعی در فریب دیگران دارد.

جعل معنوی زمانی اتفاق می‌افتد که فرد جاعل هیچ تغییر مادی در سند ایجاد نمی‌کند بلکه مطالبی در سند به گونه دیگر غیر از حقیقت و به قصد آسیب زدن به اعتبار اشخاص و یا شهرت آنها و… منتسب به دیگران در آن سند درج گردد که مردم را گمراه کنند، که آن را جعل معنوی می‌نامند.

در جعل مادی علاوه بر اینکه محتوا و مضمون خلاف حقیقت است، ساختن یا تغییر دادن سند را هم جاعل انجام می‌دهد؛ در حالی که در جعل معنوی تنها محتوای سند جعل می‌شود نه شکل آن، مثلا تغییر در حروف، کلمات یا اعداد سند صورت می‌گیرد.

مرجع قضایی صالح به رسیدگی جرم جعل

اگر قصد شکایت از شخصی که جعل را انجام داده را دارید، باید به مرجع قضایی صالح به رسیدگی جرم جعل مراجعه کنید. مرجع صالح برای تنظیم شکایت کیفری از جرم جعل دادسرای عمومی و انقلاب است که جعل در آن حوزه صورت پذیرفته باشد؛ زیرا اصل بر صلاحیت محل وقوع جرم در نظر گرفته شده اما اگر محل وقوع جرم مشخص نباشد دادگاه محل دستگیری به موضوع رسیدگی و حکم مقتضی را صادر می‌کند.

مجازات جرم جعل

کتاب پنجم قانون مجازات اسلامی مواد ۵۳۲ تا ۵۳۶ مجازات جرم جعل را بیان کرده است که بستگی به نوع سند و سمت داشتن یا نداشتن جاعل دارد. به عنوان مثال: اگر جعل امضا یا دست نویس شخص رهبری یا روسای سه قوی نظام باشد به مجازات ۱۵-۳ سال حبس محکوم خواهد شد و در ماده دیگری آمده که هرکس اسناد و نوشته‌های غیر رسمی را جعل یا از سند معجول استفاده کند، علاوه بر جبران خسارت به حبس از شش ماه تا دو سال یا پرداخت سه تا دوازده میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد. به این ترتیب در مواد دیگر حسب مورد مجازات های مقرر شده است.

پیشنهاد مطالعه: برای آشنایی بیشتر با نکات حقوقی “پولشویی چیست و چه مجازاتی دارد؟” را مطالعه کنید.